HASTA HAKLARI

Hasta Hakları nelerdir
Türkiye’de Hasta Hakları 01.08.1998 tarih ve 23420 sayılı Hasta Hakları Yönetmeliği kapsamında düzenlenmiştir.

ANA İLKELER

• Sağlıklı yaşama hakkına saygı ilkesi
• Maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi ilkesi
• Hastalara eşit davranma ilkesi
• Hastanın rızasının aranması ilkesi
• Hastanın denek yapılmaması ilkesi
• Özel yaşama (mahremiyete) saygı ilkesi

TEMEL HAKLAR

SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMA HAKKI

Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlık hizmetlerinden yararlandırılmalıdır.

Hasta, kendisine sunulan sağlık hizmetlerinin neler olduğu ve bunlardan nasıl yararlanabileceği konularında, sağlık kuruluşları tarafından oluşturulan birimlerce en kolay ve kapsamlı şekilde bilgilendirilmelidir.

Mevzuatın izin verdiği ölçüde hastaya sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme hakkı tanınmalıdır.

Sağlık kuruluşları, hastaların sağlık personelini seçme ve değiştirme hakkını kullanmalarına imkan sağlayacak şekilde, hekim ve diğer sağlık personeli konusunda aydınlatıcı bilgiler verir.

Yaşlı ve özürlüler ile acil ve adli vakalar müstesna olarak, hastaların tedavi sırası tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak yapılmalıdır.

Hastanın tıbbi gereklere uygun teşhis, tedavi ve bakım görme hakkı vardır.

Tıbbi gereklilikler dışında bir nedenle hastaya müdahale yapılması yasaktır.

Sağlık çalışanları, hastanın sağlığını korumak ve ıstırabını dindirmekle yükümlüdür.

Ötenazi yasaktır.

BİLGİ ALMA HAKKI

Her hasta, sağlık durumu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemler, bunların yarar ve riskleri, alternatif tedavi usulleri ve hastalığın seyri konusunda sözlü ve yazılı olarak bilgi isteme hakkına sahiptir. Hasta bir başka hekimden de bilgi alabilir.

Hasta, sağlık durumu ile ilgili tutulan dosya ve kayıtları inceleme, örnek alma ve itiraz hakkına sahiptir. Hastanın bilgilendirilmesi, açık, anlaşılır ve nazik bir üslup içinde yapılmalıdır.

Hastanın moralini bozarak hastalığını artırabilecek nitelikte vahim bir hastalık teşhisi hastadan saklanmalıdır.

Toplum sağlığı düşüncesiyle tedbir alınması zorunlu haller hariç; hasta, sağlık durumu konusunda, kendisine, ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteme hakkına sahiptir.

HASTANIN ÖZEL YAŞAMINA SAYGI, GİZLİLİK VE MAHREMİYET HAKKI

Her tür tıbbi müdahale, hastanın mahremiyet hakkına saygı içinde icra edilir.

Hastanın sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içinde yürütülmesi; tedavi sırasında sakınca yoksa yanında bir yakınını bulundurmasına izin verilmesi, doğrudan ilgili olmayan kimselerin tedavi sırasında bulunmaması, hastanın kişisel yaşam tercihine veya aile hayatına karışılmaması, hastanın sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulması, mahremiyet hakkı kapsamında hasta haklarındandır.

Sağlık hizmeti sunulması amacıyla hastadan alınan kişisel bilgiler açıklanamayacağı gibi; hastanın rızası olmadan eğitim ve araştırma amaçlı faaliyetlerde kimliği deşifre edilemez.

TIBBİ MÜDAHALENİN HASTANIN RIZASI İLE YAPILMASI HAKKI

Her tür tıbbi müdahalede hastanın rızasının alınması zorunludur. Küçük veya kısıtlı hastaların kanuni temsilcilerinin rızası alınır. Bu halde küçükler de uygun şekilde bilgilendirilir.

Sadece toplum sağlığı düşüncesiyle tedbir alınması gereken hallerde ve tıbbi zorunluluklar nedeniyle hastanın rızası alınmadan tıbbi müdahale yapılma imkanı bulunabilir.

Tıbbi zorunluluklar ve acil haller dışında, hasta her zaman tıbbi müdahaleye verdiği rızayı geri alabilir.

Kamu sağlığına yönelik tedbirler hariç, sorumluluğu kendisine hatırlatılmak kaydıyla hastanın tedaviyi durdurma ve reddetme hakkı vardır.

Klasik tedavi yönteminin yarar sağlamadığının ortaya çıktığı ve yeni yöntemin hastaya fayda verme ihtimalinin bulunduğu ve deney hayvanları üzerinde yararı belirlenmiş yeni tedavi usullerinin hastaya uygulanması için ayrıca hastanın rızası da alınmalıdır.

Aile planlaması hizmetlerinde, Sağlık Bakanlığının belirledikleri dışında hiçbir ilaç veya araç kullanılamaz.

Sterilizasyon ve gebeliğin sona erdirilmesinde hasta ile birlikte eşinin de rızası alınmalıdır.

TIBBİ ARAŞTIRMALARDA HASTA SAĞLIĞININ KORUNMASI HAKKI

Hiçbir hasta, Bakanlığın izni ve kendi rızası bulunmadan eğitim veya araştırma amaçlı bir ilaç kullanımı veya tıbbi müdahalenin konusu yapılamaz.

Tıbbi araştırmalara katılan gönüllülerin görebileceği zararların önceden belirlenmesi mümkün değilse, kendisi razı olsa da araştırma konusu yapılamaz. Gönüllü verdiği rızayı her zaman geri alabilir.

DİĞER HAKLAR

Güvenlik Hakkı: Sağlık kuruluşları hasta ve yakınlarının can ve mal güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.

Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma Hakkı: Sağlık kurumunun işleyişine zarar vermemek ve tedaviyi aksatmamak şartıyla, talep eden hastalara inançlarına uygun bir din görevlisi davet edilmeli ve dini vecibeler için uygun bir yer tahsis edilmelidir.

İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret Hakkı: Sağlık personeli, hastalara, yakınlarına ve ziyaretçilere güler yüzlü, nazik ve şefkatli davranmak ve aydınlatıcı bilgiler vermek zorundadır. Hastanın sağlık kuruluşlarında, insan haysiyetine yakışır, gereken her türlü hijyenik şartlar sağlanmış, gürültü ve rahatsız edici diğer bütün etkenlerin bertaraf edildiği bir ortamda sağlık hizmeti almayı talep etmeye hakkı vardır.

Refakatçi Bulundurma Hakkı: Muayene veya tedavi sırasında hastaya yardımcı olmak üzere, mevzuatın ve kurum imkanlarının elverdiği ve hastanın sağlık durumunun gerektirdiği ölçüde, tedaviden sorumlu olan hekimin uygun görmesine bağlı olarak refakatçi bulundurulması istenebilir.

Hizmetin Sağlık Kurum ve Kuruluşu Dışında Verilmesi Hakkı: Hastalar, koruyucu sağlık hizmetlerinin verilmesinde, tıbbi sebeplerden dolayı sağlık kuruluşuna gidilemeyen veya götürülemeyen hallerde, tabii afetler gibi olağanüstü hallerde sağlık hizmetlerinden bulundukları yerlerde de faydalanabilirler.

Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı: Hastanın ve hasta ile ilgili bulunanların hasta haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikayet ve dava hakları vardır. Hasta haklarının ihlali halinde personeli istihdam eden kurum ve kuruluş aleyhine maddi/manevi tazminat davası açılabilir.